Với mong muốn tăng cường sức mạnh của Quân đội Phổ,[19] Friedrich Wilhelm I là vị vua thực sự xây dựng triều đại Hohenzollern.[20] Những cống hiến của ông trong công cuộc xây dựng Vương quốc Phổ bao gồm các cải cách dân chính, nâng cao uy thế quốc tế của nền quân sự Phổ cũng như phát huy sức mạnh và kỷ luật của Quân đội Phổ, nhằm đưa nước Phổ lên đứng ngang hàng với nước Pháp thời cận đại, Vương quốc Anh cùng với những quốc gia có nền chính trị hùng mạnh khác trên toàn cõi châu Âu vào thế kỷ XVIII.

Lúc ông lên ngôi, Vương quốc Phổ là nước có nền kinh tế yếu kém, nhân lực nghèo nàn và lãnh thổ rời rạc.[21] Trong khi tiên vương Friedrich I đã bỏ ra 6 triệu thaler vào năm 1701, Quốc vương Friedrich Wilhelm I chỉ dùng 2500 thaler để tiến hành lễ đăng quang.[16][22] Là một vị Quân vương năng nổ, làm không ít việc nhằm hiện đại hóa, củng cố thực lực của Vương quốc Phổ,[23][24] và gặt hái thành tựu lớn lao trong công cuộc phát triển kinh tế và Quân đội Phổ.[15] Song, ông cũng là một vị vua bạo ngược, thô lỗ, thù dai và thường nổi cáu. Theo nhận định của nhà sử học Thomas Carlyle, ông trị vì như một viên cảnh sát huấn luyện.[15]

Cải cách Quân đội Phổ

Khác với vua cha Friedrich I là vị vua sa đọa, vua Friedrich Wilhelm I tiếp tục thực hiện chính sách của ông nội ông - Tuyển hầu tước Friedrich Wilhelm I của Brandenburg. Dưới triều vua Friedrich I, ngân khố Quân đội Phổ thì ít, Quân đội Phổ cũng không có bao nhiêu binh sĩ, và tinh thần Quân đội Phổ thấp kém. Còn vua Friedrich Wilhelm I thì khác: ông ra lệnh cho thần dân sống khắc khổ, và tập trung hoàn toàn vào việc xây dựng một lực lượng Quân đội vững mạnh. Ông bắt những tên du đãng phải đi lính, cho những người Tin Lành lánh nạn gia nhập Quân đội Phổ, và mở rộng việc giáo dục quân sự cho thần dân (kể cả những người nông dân).[17] Công cuộc cải cách Quân đội Phổ của Quốc vương Friedrich Wilhelm I khiến một nhà sử học phải gọi ông là "Trùm phát xít thành Postdam". Ông đã nâng cấp các Sĩ quan cấp cao và hạ những chiến sĩ xuất thân thường dân xuống làm Sĩ quan cấp dưới.[22]

Nhà vua đã đưa Quân đội Phổ trở thành một trong những công cụ hữu hiệu nhất của chiến tranh kể từ thời đại lê dương La Mã,[23] nếu trước kia họ bao gồm 38 nghìn binh sĩ (1708)[15] thì với cuộc cải cách của ông, số binh sĩ Phổ tăng lên đến 89 nghìn quân.[6] Phải nói là nhà vua nghiện những chiến binh hùng mạnh, ông đã thuê một trung đoàn gồm những người lính to lớn nhất mà ông đã tìm được, gọi là "Những người khổng lồ thành Postdam". Trung đoàn này có đến 2400 binh sĩ, một số người cao đến 8 phút Anh. Quốc vương không chỉ chưa những Goliath của đất nước vào Quân đội Phổ, ông còn cử người đi thuê mướn những chiến sĩ to lớn trên toàn cõi châu Âu.[23] Cụ thể hơn, các vua ngoại quốc như Hoàng đế nước Áo, Nga hoàng Pyotr Đại đế và cả Sultan của Đế quốc Ottoman đã gửi binh lính cho ông đã tăng cường mối quan hệ hữu nghị. Một số chiến sĩ được Nga hoàng Pyotr I gởi tới ông như một món quà trả ơn ông về việc tặng cho Pyotr I một "Căn phòng hổ phách" trứ danh[26].

Đối với những tân binh hoành tráng, ông không ngần ngại ban đặc ân cho họ. Tầng lớp quý tộc phong kiến đóng vai trò quan trọng trong xã hội Phổ thời đó, triều đình Friedrich Wilhelm I khuyến khích những thiếu gia con họ đi nghĩa vụ.[17] Nhiều thiếu gia xuất chúng đã gia nhập các quân đoàn trong Quân đội Phổ. Nhà vua cũng ban cho Quân đội những quân phục mới, vũ khi mới và điều luật mới.[15] Một quan đại thần người Phổ có nhận định vào năm 1800 (nhưng lời nhận xét này thường được gán ghép cho nhà hùng biện vĩ đại của Cách mạng Pháp là Comte de Mirabeau, trong một bài báo của Mirabeau sau chuyến viếng thăm kinh đô Berlin vào năm 1788):[27][28][29][30][31]

Bản thân Quốc vương cũng cao 1.6m,[32] mỗi năm ông đều cần đến hàng trăm tân binh. Có một lần, ông khẳng định với sứ thần nước Pháp:[33]

Nhờ có cuộc cải cách của Quốc vương, Quân đội Phổ trở thành đội quân đông đảo thứ ba hoặc thứ tư trên toàn cõi châu Âu, dù Phổ là quốc gia đông dân thứ 13 ở châu Âu, với dân số ít hơn ba triệu người.[19] Là một nhà quân phiệt, nhưng ông né tránh tham gia chiến tranh, mục đích chính của công cuộc cải tổ Quân đội Phổ là đưa nước Phổ lên hàng ngũ liệt cường, thay vì đi xâm lược.[34] Do đó, thời vua Friedrich Wilhelm I, Vương quốc Phổ thái bình thịnh trị.[19] Thật vậy, nhờ công lao của nhà vua và Vương công Leopold I xứ Anhalt-Dessau (1676 – 1747) - người cải tổ bộ binh Phổ, nước Phổ sau này trở thành một trong những cường quốc châu Âu, dù vẫn thần phục đế quốc La Mã Thần thánh trên danh nghĩa.[24]

Ông là một vị vua khinh bỉ nghệ thuật và học vấn.[35] Ông đã tổ chức những buổi tiệc hút thuốc lá. Ông cho vời các sĩ quan Quân đội Phổ và những nhân vật quan trọng khác tham gia các buổi tiệc đó. Họ bị buộc phải ngồi hút thuốc lá và bàn việc chính trị với nhà vua nước Phổ, dù nhiều người trong số họ thực sự ghét thuốc lá.[36] Cứ mỗi năm, nhà vua đều tiến hành thị sát trên toàn quốc, ông cho quân sĩ đóng quân tại các tỉnh và duyệt binh trong vòng vài ngày.[25] Đại sứ Anh Quốc đến kinh thành Berlin, ông Charles Withworth (sau này là Huân tước) ghi nhận vào tháng 6 năm 1722:[25]

“	Tôi đã để lại Ngài Scott (thay Withworth làm Đại sứ) tại kinh đô Phổ! Tuy nhiên, do Quốc vương quá bận bịu với những lần duyệt binh, Ngài Scott không thể yết kiến Quốc vương.	”
— Charles Withworth

Vài ngày sau, đến lượi Đại sứ James Scott cũng phải ghi nhận:[25]

“	Hiện giờ tôi không thể bái kiến Đức Vua nước Phổ, Đức Vua đã bỏ ra cả một tuần lễ để diễn tập các Trung đoàn của Ngài. Họ đóng quân ở kinh thành Berlin và xung quanh Berlin.	”
— James Scott

Cải cách Chính phủ Phổ

Nhà sử học Theodor von Schon đã nhận xét ông là "Vị vua vĩ đại nhất của nước Phổ, xét về mặt nội chính".[37] Trong một lá thư gửi từ kinh thành Berlin vào ngày 6 tháng 6 năm 1729, Nam tước Pollnitz - một quan đại thần Phổ - có viết:[38]

Bản thân Đức Vua là vị Thủ tướng của Ngài. Bất cứ một thông tin nào người ta cũng phải báo cho Ngài, và Ngài mong muốn làm tất cả mọi việc...

Vua Friedrich Wilhelm I cũng hoàn toàn tái tổ chức bộ máy Chính phủ Phổ.[15] Ông thiết lập Hội đồng Chấp chính. Hội đồng này là một cấp dưới của chính quyền trung ương, coi sóc việc quân sự, an ninh, kinh tế và tài chính đất nước. Quốc vương đã dày công củng cố một bộ máy hành chính hữu hiệu của những người làm việc dân sự. Họ có một Bộ luật riêng của họ, và, dĩ nhiên là những điều luật ấy có nội dung theo kiểu làm tròn nhiệm vụ, "Trung thành với Đức Vua", "tôn thờ Đức Vua" hay "hết mình vì Đức Vua". Chính ông cũng khẳng định rằng:[27]

Bản thân nhà vua cũng thường theo dõi các vị thượng quan, xem họ đã thực hiện tốt bổn phận của họ chưa? Theo nhận định của viên đại sứ Sachsen tại kinh đô Berlin:[27]

Trong khi tầng lớp quý tộc - địa chủ giúp vua xây dựng Quân đội, những tầng lớp còn lại mờ nhạt hơn trong xã hội phong kiến Phổ. Những người nông dân sinh ra trong ruộng đất của địa chủ, và phần lớn cuộc đời họ sống tại đó hoặc trong Quân đội Phổ. Họ chỉ có chút ít quyền lợi thực sự, thậm chí họ chỉ có thể kết hôn khi có sự cho phép của địa chủ. Còn tầng lớp trung lưu, họ có khả năng tham gia việc dân sự. Vua Friedrich Wilhelm I đã khuyến khích những tầng lớp phi quý tộc giúp ông trị nước, khi ông về cõi vĩnh hằng vào năm 1740, chỉ có ba trong số 18 thành viên Hội đồng Cơ mật Phổ là quý tộc.[27]

Các cải cách khác

Friedrich Wilhelm I là một ông vua tài giỏi của Vương quốc Phổ.[27] Dù ngồi trên ngai cao, ông sống thanh đạm giống như một số thần dân của mình[39] và làm việc chăm chỉ.[40] Thần dân kính mến ông, do ông đã xây dựng một nền kinh tế cứng nhắc.[41]

Ông còn mở các trường tiểu học và tái định cư vùng Đông Phổ (vốn đã bị một cơn dịch bệnh tàn phá vào năm 1709).[42] Ông cũng bảo vệ quyền lợi của các tín đồ Kháng Cách tại Đức, thông qua việc đe dọa những thần dân theo Công giáo của ông.[6] Là một vị Quân vương độc đoán, ông đã áp đặt những đức tính Tin Lành lên khắp nước Phổ: sùng đạo, đạm bạc, nghiêm nghị, tinh thần kỷ luật, phục tùng, chuyên cần, thức khuya dậy sớm và năng nổ.[17] Tuy nhiên, ông thi hành chính sách tự do tôn giáo: ông đưa những giáo dân Công giáo di cư đến vùng Salzburg để tăng cường canh tác nông nghiệp.[15] Nổi tiếng là một vị Quân vương keo kiệt, ông truyền lệnh không cho đốt nến trong cung vua.[43]

Đối ngoại

Dù Friedrich Wilhelm I đã xây dựng một trong những đạo quân hùng mạnh nhất tại Âu châu và rất quan tâm đến quân sự, về bản chất ông là một người yêu hòa bình. Về đối ngoại, ông không gặt hái được nhiều thành công bằng việc nội trị.[15] Tuy nhiên, theo Hiệp ước Utrecht, ông nhận quyền bá chủ các xứ Moers, Lingen, Tecklenburg, Valengin, Neuchâtel và Hạ Guelders.[11]

Lên ngôi giữa lúc cuộc Đại chiến Bắc Âu vẫn còn tiếp diễn, nhưng nhà vua nước Phổ chỉ tham chiến về phe Nga, Đan Mạch và Anh trong một thời gian ngắn, và chiếm lấy một ít lãnh thổ. Ông đã ký hoà ước với đế quốc Nga vào tháng 9 năm 1713 và nhận lấy vùng Stettin. Vào năm 1716, ông đã tặng cho Sa hoàng Nga Pyotr I Đại đế một căn phòng hổ phách, vốn đã được vua cha Friedrich I xây dựng từ năm 1701[44].[45]

Quân đội Phổ cùng các nước đồng minh nêu trên đánh đuổi quân đội Thụy Điển ra khỏi những vùng đất nằm dưới quyền họ cuối cùng tại Đức và tiến chiếm cửa sông Oder.[6] Sau khi vua Thuỵ Điển Karl XII chết vào năm 1718, nhà vua nước Phổ - được sự thuyết phục của người Anh - không còn liên minh với Nga hoàng nữa. Theo bước Hanover, ông thiết lập hoà bình với Thụy Điển. Hoà ước Stockholm được ký kết vào năm 1720, theo đó ông đồng ý nộp 2.000.000 thalers để chiếm đóng Tây Pomeramia, cho tận đến Peene, cùng với Stettin và các hòn đảo Usedom và Wollin.[10][46] Có người cho rằng Friedrich Wilhelm I bảo ngòi bút có sức mạnh hơn thanh gươm. (Xem thêm bài: "Đạo đức của người Phổ".) Cuộc Đại chiến Bắc Âu cũng đánh giấu sự bắt đầu của tình bạn giữa Friedrich Wilhelm I và một người tị nạn Huguenot tên là Jaques Egide Duhan den Jandun. Ông đã gặp Duhan den Jandun lần đầu tiên khi ông này làm người dưới quyền của Thống chế Alexander von Dohna vào năm 1715. Năm sau, Friedrich Wilhelm I đã giao cho Duhan den Jandun việc nuôi dạy vị Hoàng tử bốn tuổi Friedrich.[47]

Dù triều đại Habsburg không phải là một đồng minh đáng tin cậy, ông rất trung thành với Hoàng đế La Mã Thần thánh.[11] Vào năm 1726, ông cùng những nước nói trên cam đoan rằng cô công chúa Maria Theresia sẽ là Nữ hoàng của đế quốc Áo trong tương lai - một việc sẽ bị con trai ông là vua Friedrich II phản đối sau này. Ông thất bại trong nỗ lực chiếm đóng các Công quốc Jülich và Berg.[11] Trong khi quân Áo đánh nhau với quân Thổ Nhĩ Kỳ, và liên minh với quân Nga đánh quân Pháp, Tây Ban Nha và Sardinia trong cuộc chiến tranh Kế vị Ba Lan, ông vẫn giữ Quân đội Phổ tại kinh đô.[19]